|
[1,1217] (40) δεῖται μέντοι τοῦτο πολλῆς εὐλαβείας.
(1217a) § 3. εἰσὶ γάρ τινες οἳ διὰ τὸ δοκεῖν φιλοσόφου εἶναι τὸ μηθὲν εἰκῇ λέγειν ἀλλὰ μετὰ λόγου, πολλάκις λανθάνουσι λέγοντες ἀλλοτρίους λόγους τῆς πραγματείας καὶ κενούς.
§ 4. τοῦτο δὲ ποιοῦσιν ὁτὲ μὲν δι᾽ ἄγνοιαν, ὁτὲ δὲ δι᾽ ἀλαζονείαν, ὑφ᾽ ὧν
ἁλίσκεσθαι (5) συμβαίνει καὶ τοὺς ἐμπείρους καὶ δυναμένους πράττειν ὑπὸ
τούτων τῶν μήτ᾽ ἐχόντων μήτε δυναμένων διάνοιαν ἀρχιτεκτονικὴν ἢ
πρακτικήν.
§ 5. πάσχουσι δὲ τοῦτο δι᾽ ἀπαιδευσίαν· ἀπαιδευσία γάρ ἐστι περὶ ἕκαστον
πρᾶγμα τὸ μὴ δύνασθαι κρίνειν τούς τ᾽ οἰκείους λόγους τοῦ πράγματος καὶ
τοὺς (10) ἀλλοτρίους.
§ 6. καλῶς δ᾽ ἔχει καὶ τὸ χωρὶς κρίνειν τὸν τῆς αἰτίας λόγον καὶ τὸ
δεικνύμενον, διά τε τὸ ῥηθὲν ἀρτίως, ὅτι προσέχειν οὐ δεῖ πάντα τοῖς διὰ
τῶν λόγων, ἀλλὰ πολλάκις μᾶλλον τοῖς φαινομένοις (νῦν δ᾽ ὁπότ᾽ ἂν λύειν μὴ
ἔχωσιν, ἀναγκάζονται πιστεύειν τοῖς εἰρημένοις), καὶ διότι πολλάκις (15)
τὸ μὲν ὑπὸ τοῦ λόγου δεδεῖχθαι δοκοῦν ἀληθὲς μὲν ἐστίν, οὐ μέντοι διὰ
ταύτην τὴν αἰτίαν δι᾽ ἥν φησιν ὁ λόγος. ἔστι γὰρ διὰ ψεύδους ἀληθὲς
δεῖξαι· δῆλον δ᾽ ἐκ τῶν ἀναλυτικῶν.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ'.
§ 1. πεπροοιμιασμένων δὲ (καὶ) τούτων, λέγωμεν ἀρξάμενοι πρῶτον ἀπὸ τῶν
πρώτων, ὥσπερ εἴρηται, οὐ σαφῶς (20) λεγομένων, ζητοῦντες ἐπὶ τὸ σαφῶς
εὑρεῖν τί ἐστιν ἡ εὐδαιμονία.
§ 2. ὁμολογεῖται δὴ μέγιστον εἶναι καὶ ἄριστον τοῦτο τῶν ἀγαθῶν τῶν
ἀνθρωπίνων. ἀνθρώπινον δὲ λέγομεν, ὅτι τάχ᾽ ἂν εἴη καὶ βελτίονός τινος
ἄλλου τῶν ὄντων εὐδαιμονία, οἷον θεοῦ.
§ 3. τῶν μὲν γὰρ ἄλλων ζῴων, ὅσα χείρω τὴν (25) φύσιν τῶν ἀνθρώπων ἐστίν,
οὐθὲν κοινωνεῖ ταύτης τῆς προσηγορίας· οὐ γάρ ἐστιν εὐδαίμων ἵππος οὐδ᾽
ὄρνις οὐδ᾽ ἰχθὺς οὐδ᾽ ἄλλο τῶν ὄντων οὐθέν, ὃ μὴ κατὰ τὴν ἐπωνυμίαν ἐν τῇ
φύσει μετέχει θείου τινός, ἀλλὰ κατ᾽ ἄλλην τινὰ τῶν ἀγαθῶν μετοχὴν τὸ μὲν
βέλτιον ζῇ τὸ δὲ χεῖρον αὐτῶν.
§ 4. (30) ἀλλ᾽ ὅτι τοῦτον ἔχει τὸν τρόπον, ὕστερον ἐπισκεπτέον· νῦν δὲ
λέγομεν ὅτι τῶν ἀγαθῶν τὰ μέν ἐστιν ἀνθρώπῳ πρακτὰ τὰ δ᾽ οὐ πρακτά. τοῦτο
δὲ λέγομεν οὕτως, διότι ἔνια τῶν ὄντων οὐθὲν μετέχει κινήσεως, ὥστ᾽ οὐδὲ
τῶν ἀγαθῶν· καὶ ταῦτ᾽ ἴσως ἄριστα τὴν φύσιν ἐστίν. ἔνια δὲ πρακτὰ μέν,
ἀλλὰ (35) πρακτὰ κρείττοσιν ἡμῶν.
§ 5. ἐπειδὴ δὲ διχῶς λέγεται τὸ πρακτόν (καὶ γὰρ ὧν ἕνεκα πράττομεν καὶ ἃ
τούτων ἕνεκα μετέχει πράξεως, οἷον καὶ τὴν ὑγίειαν καὶ τὸν πλοῦτον τίθεμεν
τῶν πρακτῶν, καὶ τὰ τούτων πραττόμενα χάριν, τά θ᾽ ὑγιεινὰ καὶ τὰ
χρηματιστικά), δῆλον ὅτι καὶ τὴν (40) εὐδαιμονίαν τῶν ἀνθρώπῳ πρακτῶν
ἄριστον θετέον.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η'.
(1217b) § 1. σκεπτέον τοίνυν τί τὸ ἄριστον, καὶ λέγεται ποσαχῶς. ἐν τρισὶ
δὴ μάλιστα φαίνεται δόξαις εἶναι τοῦτο. φασὶ γὰρ ἄριστον μὲν εἶναι πάντων
αὐτὸ τὸ ἀγαθόν, αὐτὸ δ᾽ εἶναι τὸ ἀγαθὸν ᾧ ὑπάρχει τό τε πρώτῳ εἶναι τῶν
ἀγαθῶν καὶ (5) τὸ αἰτίῳ τῇ παρουσίᾳ τοῖς ἄλλοις τοῦ ἀγαθὰ εἶναι.
§ 2. ταῦτα δ᾽ ὑπάρχειν ἀμφότερα τῇ ἰδέᾳ τοῦ ἀγαθοῦ. λέγω δὲ ἀμφότερα τό τε
πρῶτον τῶν ἀγαθῶν καὶ τὸ τοῖς ἄλλοις αἴτιον ἀγαθοῖς τῇ παρουσίᾳ τοῦ
ἀγαθοῖς εἶναι. μάλιστά τε γὰρ τἀγαθὸν λέγεσθαι κατ᾽ ἐκείνης ἀληθῶς (κατὰ
μετοχὴν (10) γὰρ καὶ ὁμοιότητα τἆλλα ἀγαθὰ ἐκείνης εἶναι), καὶ πρῶτον τῶν
ἀγαθῶν· ἀναιρουμένου γὰρ τοῦ μετεχομένου ἀναιρεῖσθαι καὶ τὰ μετέχοντα τῆς ἰδέας, ἃ λέγεται τῷ μετέχειν ἐκείνης, τὸ δὲ πρῶτον τοῦτον ἔχειν τὸν τρόπον
πρὸς τὸ ὕστερον.
§ 3. ὥστ᾽ εἶναι αὐτὸ τὸ ἀγαθὸν τὴν ἰδέαν τοῦ ἀγαθοῦ· καὶ γὰρ (15)
χωριστὴν εἶναι τῶν μετεχόντων, ὥσπερ καὶ τὰς ἄλλας ἰδέας.
§ 4. ἔστι μὲν οὖν τὸ διασκοπεῖν περὶ ταύτης τῆς δόξης ἑτέρας τε διατριβῆς
καὶ τὰ πολλὰ λογικωτέρας ἐξ ἀνάγκης (οἱ γὰρ ἅμα ἀναιρετικοί τε καὶ κοινοὶ
λόγοι κατ᾽ οὐδεμίαν εἰσὶν ἄλλην ἐπιστήμην)·
§ 5. εἰ δὲ δεῖ συντόμως εἰπεῖν περὶ (20) αὐτῶν, λέγομεν ὅτι πρῶτον μὲν τὸ
εἶναι ἰδέαν μὴ μόνον ἀγαθοῦ ἀλλὰ καὶ ἄλλου ὁτουοῦν λέγεται λογικῶς καὶ
κενῶς. ἐπέσκεπται δὲ πολλοῖς περὶ αὐτοῦ τρόποις καὶ ἐν τοῖς ἐξωτερικοῖς
λόγοις καὶ ἐν τοῖς κατὰ φιλοσοφίαν.
§ 6. ἔπειτ᾽ εἰ καὶ ὅτι μάλιστ᾽ εἰσὶν αἱ ἰδέαι καὶ ἀγαθοῦ ἰδέα, μή ποτ᾽
οὐδὲ (25) χρήσιμος πρὸς ζωὴν ἀγαθὴν οὐδὲ πρὸς τὰς πράξεις.
§ 7. πολλαχῶς γὰρ λέγεται καὶ ἰσαχῶς τῷ ὄντι τὸ ἀγαθόν. τό τε γὰρ ὄν,
ὥσπερ ἐν ἄλλοις διῄρηται, σημαίνει τὸ μὲν τί ἐστί, τὸ δὲ ποιόν, τὸ δὲ
ποσόν, τὸ δὲ πότε, καὶ πρὸς τούτοις τὸ μὲν ἐν τῷ κινεῖσθαι τὸ δὲ ἐν τῷ
κινεῖν, καὶ τὸ (30) ἀγαθὸν ἐν ἑκάστῃ τῶν πτώσεών ἐστι τούτων, ἐν οὐσίᾳ μὲν
ὁ νοῦς καὶ ὁ θεός, ἐν δὲ τῷ ποιῷ τὸ δίκαιον, ἐν δὲ τῷ ποσῷ τὸ μέτριον, ἐν
δὲ τῷ πότε ὁ καιρός, τὸ δὲ διδάσκον καὶ τὸ διδασκόμενον περὶ κίνησιν.
§ 8. ὥσπερ οὖν οὐδὲ τὸ ὂν ἕν τί ἐστι περὶ τὰ εἰρημένα, οὕτως οὐδὲ τὸ
ἀγαθόν, οὐδὲ ἐπιστήμη (35) ἐστὶ μία οὔτε τοῦ ὄντος οὔτε τοῦ ἀγαθοῦ. ἀλλ᾽
οὐδὲ τὰ ὁμοιοσχημόνως λεγόμενα | | |