[3,19] Ιθ' Εἰ δὲ ὀρθῶς ἐπιλογίζομαι ταῦτ´ ἐγὼ, καὶ ἔστιν ἐν ταύταις ταῖς ἀρεταῖς ἐνδεέστερος ὁ ἀνήρ, πάρεστι τῷ βουλομένῳ σκοπεῖν ἐπὶ τῆς ἀρτίως παρατεθείσης λέξεως ποιουμένῳ τὴν ἐξέτασιν. Εὐθέως γοῦν τὴν πρώτην διάνοιαν ὀλίγοις ὀνόμασιν ἐξενεχθῆναι δυναμένην, μακρὰν ποιεῖ, κυκλογραφῶν, καὶ δὶς ἢ τρὶς τὰ αὐτὰ λέγων. Ἐνῆν μὲν οὖν ἐν τῷ πρώτῳ κώλῳ τῷ « Τίς γὰρ ἂν ἄλλοθεν ἐπελθών » τὸ « Καὶ μὴ συνδιεφθαρμένος ἡμῖν, ἀλλ´ ἐξαίφνης ἐπιστὰς τοῖς γινομένοις· » δυνάμει γὰρ ἄμφω ταὐτά. Καὶ ἐν τῷ « Οἳ φιλοτιμούμεθα μὲν ἐπὶ τοῖς τῶν προγόνων ἔργοις » τὸ « Καὶ τὴν πόλιν ἐκ τῶν τότε πραχθέντων ἐγκωμιάζειν ἀξιοῦμεν »· τὸ γὰρ αὐτὸ φιλοτιμεῖσθαί τε καὶ ἐπαινεῖν. Καὶ ἐν τῷ « Οὐδὲν δὲ τῶν αὐτῶν ἐκείνοις πράττομεν » , τὸ « Ἀλλὰ πᾶν τοὐναντίον »· ἤρκει γὰρ αὐτῶν εἰρῆσθαι θάτερον. Ἐξῆν τε γάρ μίαν ἐκ τοῖν δυοῖν ποιῆσαι περίοδον καὶ συντομωτέραν καὶ χαριεστέραν· « Τίς γὰρ ἂν ἄλλοθεν ἐπελθὼν, οὐκ ἂν μαίνεσθαι νομίσειεν ἡμᾶς, οἳ φιλοτιμούμεθα μὲν ἐπὶ τοῖς τῶν προγόνων ἔργοις, οὐδὲν δὲ τῶν αὐτῶν ἐκείνοις πράττομεν; » Πολλὰ τοιαῦτά ἐστι παραπληρώματα καθ´ ἑκάστην ὀλίγου δεῖν περίοδον, οὐκ ἀναγκαίαν ἔχοντα χώραν, ἃ ποιεῖ τὴν ἑρμηνείαν ἀμετροτέραν, τὴν δὲ περίοδον κομψοτέραν. Μακρὰ μὲν οὖν ἡ λέξις οὕτως ἐστὶν αὐτῷ, πλατεῖς δὲ καὶ ἀσυγκρότητος πῶς; « Κἀκεῖνοι μὲν ἐλευθεροῦντες τὰς πόλεις τὰς Ἑλληνίδας, καὶ βοηθοῦντες αὐταῖς, τῆς ἡγεμονίας ἠξιώθησαν· ἡμεῖς δὲ, καὶ καταδουλούμενοι, καὶ τἀναντία τοῖς τότε πράττοντες, ἀγανακτοῦμεν, εἰ μὴ τὴν αὐτὴν τιμὴν ἐκείνοις ἕξομεν ». Ταῦτα κεκολπωμένα σφίγξαι μᾶλλον ἐνῆν καὶ στρογγυλώτερα ὧδέ πως ποιῆσαι· « Κἀκεῖνοι μὲν, ἐλευθεροῦντες τὴν Ἑλλάδα καὶ σῴζοντες, ἐπὶ τὴν ἡγεμονίαν προῆλθον, ἡμεῖς δὲ, καταδουλούμενοι καὶ διολλύντες, ἀγανακτοῦμεν εἰ μὴ τῶν ἴσων τευξόμεθα ». Καὶ ἡ μετὰ ταῦτα διάνοια πλατέως τε εἴρηται, καὶ ἀσυγκρότητός ἐστιν· « Οἳ τοσοῦτον ἀπολελείμμεθα καὶ ταῖς διανοίαις καὶ τοῖς ἔργοις τῶν κατ´ ἐκεῖνον τὸν χρόνον γενομένων, ὅσον οἳ μὲν ὑπὲρ τῆς τῶν Ἑλλήνων ἐλευθερίας τήν τε πατρίδα τὴν ἑαυτῶν ἐκλιπεῖν ἐτόλμησαν, καὶ μαχόμενοι καὶ ναυμαχοῦντες, τοὺς βαρβάρους ἐνίκησαν ». Ἐξῆν δέ γε αὐτῆς ἐπιστρέψαι τὸ πλάτος, οὕτως ἐξενέγκαντα· « Οἳ τοσούτῳ χείρους ἐσμὲν τῶν προγόνων, ὅσον οἳ μὲν, ὑπὲρ τοῦ σῶσαι τοὺς Ἕλληνας, τήν τε πατρίδα τὴν ἑαυτῶν ἐξέλιπον, καὶ μαχόμενοι πρὸς τοὺς βαρβάρους ἐνίκησαν ». Μυρία καὶ ταύτης ἐστὶ λαβεῖν τῆς ἀσθενείας δείγματα. Ἔξω γὰρ ὀλίγων τινῶν, οἷς οὐκ ἐκ προνοίας μᾶλλον ἢ κατ´ αὐτοματισμὸν συμβέβηκε τὸ συνεστράφθαι, τἆλλα ἐν πλάτει λέγεται.

[3,19] XIX. Ce jugement est-il fondé ? Ces défauts se trouvent-ils, en effet, dans Isocrate? Il est facile de le voir, en examinant le fragment que je viens de citer. Dès le début, une pensée qui pourrait être exprimée en peu de mots, est rendue par une longue période; il répète deux ou trois fois la même chose. Le premier membre «{uerba graeca}», renferme le second « {uerba graeca}. » Ils ont tous deux le même sens. De plus, dans cette pensée «{uerba graeca}. », se trouve la suivante «{uerba graeca}. »; car g-philotimeisthai et g-epainein ont la même signification. On peut en dire autant de ces deux phrases : «{uerba graeca}. » - «{uerba graeca}. » L'une ou l'autre suffisait, et l'orateur pouvait les réduire à une seule. Tout ce morceau aurait plus de concision et de grâce, s'il était construit de cette manière : «{uerba graeca} » Dans presque toutes ses périodes, on trouve des membres que rien n'exige; qui ôtent à la phrase la mesure convenable et lui donnent un air de recherche. Tels sont les défauts qui rendent sa diction prolixe. Voici plusieurs passages, où elle est diffuse et lâche. «{uerba graeca}. » Ici, elle se perd en longs détours; Isocrate pouvait la resserrer et lui donner une forme plus arrondie, en disant : «{uerba graeca}. ». Dans le passage suivant, la pensée est aussi trop délayée : «{uerba graeca}. » Il me serait aisé de citer une foule de passages qui présentent les mêmes défauts : à l'exception de quelques endroits très peu nombreux, où sa diction prend une forme plus serrée, moins à dessein que par hasard, il est en général prolixe.