[1,16] Ὡς βασιλεὺς Κωνσταντῖνος τὸ πάλαι Βυζάντιον αὐξήσας͵ Κωνσταντίνου πόλιν ἐπωνόμασεν. Ὁ βασιλεὺς δὲ μετὰ τὴν σύνοδον ἐν εὐφροσύνῃ διῆγεν· ἐπιτε λέσας οὖν δημοτελῆ τῆς εἰκοσαετηρίδος αὐτοῦ ἑορτὴν͵ εὐθέως περὶ τὸ ἀνορθοῦν τὰς ἐκκλησίας ἐσπούδαζεν· ἐποίει τε τοῦτο κατὰ τὰς ἄλλας πόλεις καὶ ἐν τῇ αὐτοῦ ἐπωνύμῳ͵ ἣν Βυζάντιον καλουμένην τὸ πρότερον ηὔξησε͵ τείχη μεγάλα περιβαλὼν͵ καὶ διαφόροις κοσμή σας οἰκοδομήμασιν· ἴσην τε τῇ βασιλευούσῃ Ρώμῃ ἀποδείξας͵ καὶ Κωνσταντινούπολιν μετονομάσας͵ χρηματίζειν δευτέραν Ρώμην νόμῳ ἐκύρωσεν· ὃς νόμος ἐν λιθίνῃ γέγραπται στήλῃ͵ καὶ δημοσίᾳ ἐν τῷ καλουμένῳ στρατηγίῳ πλησίον τοῦ ἑαυτοῦ ἐφίππου παρέθηκε. Καὶ ἐν ταύτῃ τῇ πόλει͵ δύο μὲν οἰκοδομήσας ἐκκλησίας͵ μίαν ἐπωνόμασεν Εἰρήνην͵ ἑτέραν δὲ τὴν τῶν Ἀποστόλων ἐπώνυμον. Καὶ οὐ μόνον͵ ὡς ἔφην͵ ηὔξει τὰ τῶν Χριστιανῶν͵ ἀλλὰ καὶ τὰ τῶν Ἑλλήνων καθῄρει. Τὰ γοῦν ἀγάλματα κόσμον τῇ Κωνσταντίνου πόλει προὐτίθει δημοσίᾳ͵ καὶ τοὺς Δελφικοὺς τρίποδας ἐν τῷ ἱπποδρομίῳ δημοσιεύσας προὔθηκε. Ταῦτα μὲν οὖν δόξει περιττὰ λέγεσθαι νῦν· ὁρᾶται γὰρ πρότερον ἢ ἀκούεται. Τότε δὲ ὅμως μεγίστην ἐπίδοσιν ἔλαβε τὰ τοῦ Χριστιανισμοῦ· καὶ γὰρ ἐν τοῖς καιροῖς τοῦ βασιλέως Κωνσταντίνου͵ καὶ ἄλλα πλεῖστα ἡ τοῦ Θεοῦ ἐφύλαττε πρόνοια. Οὕτω τῶν τοῦ βασιλέως ἐγκωμίων μετὰ μεγαλοφώνου φράσεως ὁ Παμφίλου Εὐσέβιος μνήμην πεποίηται· οὐκ ἄκαιρον δὲ ἡγοῦμαι καὶ ἡμᾶς περὶ τῶν αὐτῶν͵ ὡς οἷόν τε͵ διὰ βραχέων εἰπεῖν.

[1,16] CHAPITRE XVI. L'Empereur fait bâtir la Ville de Byzance et lui donne son nom. L'empereur après avoir célébré le Concile, s'adonna aux divertissements, et aux réjouissances publiques; donna les jeux solennels, et s'appliqua au rétablissement des Eglises. Il accrut aussi l'enceinte de la Ville de Byzance, l'embellit de quantité de bâtiments, lui donna son nom, et ordonna qu'elle serait appelée à l'avenir la nouvelle Rome, par une loi qui fut gravée sur une colonne de pierre proche de sa statue à cheval. Il éleva dans la même Ville deux magnifiques Eglises, l'une sous le nom d'Irène, et l'autre sous celui des Apôtres. Il ne se contenta pas d'agrandir notre religion, il abattit la superstition païenne. Il fit servir les statues des Dieux à l'embellissement de la Ville, et exposa les trépieds d'Apollon dans l'hippodrome. Il est inutile de faire le récit de toutes ces choses, puisque tout le monde en a été témoin. Eusèbe surnommé Pamphile les a relevées par des paroles fort avantageuses. Je ne laisserai pas néanmoins d'en remarquer une partie.