[8,36] XXXVI. <1> Ἤδη δ᾽ ἐντελεῖς αὐτοῦ συνεσταμένου τὰς πρὸς τὴν πολιορκίαν παρασκευάς, παραπεσούσης ἐκ Μεταποντίου βοηθείας εἰς τὴν ἄκραν κατὰ θάλατταν, βραχύ τι ταῖς ψυχαῖς ἀναθαρρήσαντες οἱ Ῥωμαῖοι νυκτὸς ἐπέθεντο τοῖς ἔργοις, καὶ πάσας διέφθειραν τὰς τῶν ἔργων καὶ μηχανημάτων κατασκευάς. <2> Οὗ γενομένου τὸ μὲν πολιορκεῖν τὴν ἄκραν Ἀννίβας ἀπέγνω, τῆς δὲ τοῦ τείχους κατασκευῆς ἤδη τετελειωμένης, ἁθροίσας τοὺς Ταραντίνους ἀπεδείκνυε διότι κυριώτατόν ἐστι πρὸς τοὺς ἐνεστῶτας καιροὺς τὸ τῆς θαλάττης ἀντιλαμβάνεσθαι. <3> Κρατούσης γὰρ τῆς ἄκρας τῶν κατὰ τὸν εἴσπλουν τόπων, ὡς ἐπάνω προεῖπον, οἱ μὲν Ταραντῖνοι τὸ παράπαν οὐκ ἠδύναντο χρῆσθαι ταῖς ναυσὶν οὐδ᾽ ἐκπλεῖν ἐκ τοῦ λιμένος, τοῖς δὲ Ῥωμαίοις κατὰ θάλατταν ἀσφαλῶς παρεκομίζετο τὰ πρὸς τὴν χρείαν. <4> οὗ συμβαίνοντος οὐδέποτε δυνατὸν ἦν βεβαίως ἐλευθερωθῆναι τὴν πόλιν. <5> Ἃ συνορῶν ὁ Ἀννίβας ἐδίδασκε τοὺς Ταραντίνους ὡς, ἐὰν ἀποκλεισθῶσι τῆς κατὰ θάλατταν ἐλπίδος οἱ τὴν ἄκραν τηροῦντες, παρὰ πόδας αὐτοὶ δι᾽ αὑτῶν εἴξαντες λείψουσι ταύτην καὶ παραδώσουσι τὸν τόπον. <6> Ὧν ἀκούοντες οἱ Ταραντῖνοι τοῖς μὲν λεγομένοις συγκατετίθεντο. ὅπως δ᾽ ἂν γένοιτο τοῦτο κατὰ τὸ παρόν, οὐδαμῶς ἐδύναντο συννοῆσαι, πλὴν εἰ παρὰ Καρχηδονίων ἐπιφανείη στόλος. τοῦτο δ᾽ ἦν κατὰ τοὺς τότε καιροὺς ἀδύνατον. <7> διόπερ ἠδυνάτουν συμβαλεῖν ἐπὶ τί φερόμενος Ἀννίβας τοὺς περὶ τούτων πρὸς σφᾶς ποιεῖται λόγους. <8> φήσαντος δ᾽ αὐτοῦ φανερὸν εἶναι χωρὶς Καρχηδονίων αὐτοὺς δι᾽ αὑτῶν ὅσον ἤδη κρατῆσαι τῆς θαλάττης, μᾶλλοι ἐκπλαγεῖς ἦσαν, οὐ δυνάμενοι τὴν ἐπίνοιαν αὐτοῦ συμβαλεῖν. <9> ὁ δὲ συνεωρακὼς τὴν πλατεῖαν εὐδιακόσμητον οὖσαν τὴν ὑπάρχουσαν μὲν ἐντὸς τοῦ διατειχίσματος, φέρουσαν δὲ παρὰ τὸ διατείχισμ᾽ ἐκ τοῦ λιμένος εἰς τὴν ἔξω θάλατταν, ταύτῃ διενοεῖτο τὰς ναῦς ἐκ τοῦ λιμένος εἰς τὴν νότιον ὑπερβιβάζειν πλευράν. <10> διόπερ ἅμα τῷ τὴν ἐπίνοιαν ἐπιδεῖξαι τοῖς Ταραντίνοις οὐ μόνον συγκατέθεντο τοῖς λεγομένοις, ἀλλὰ καὶ διαφερόντως ἐθαύμασαν τὸν ἄνδρα, καὶ διέλαβον ὡς οὐδὲν ἂν περιγένοιτο τῆς ἀγχινοίας τῆς ἐκείνου καὶ τόλμης. <11> ταχὺ δὲ πορείων ὑποτρόχων κατασκευασθέντων, ἅμα τῷ λόγῳ τοὔργον εἰλήφει συντέλειαν, ἅτε προθυμίας καὶ πολυχειρίας ὁμοῦ τῇ προθέσει συνεργούσης. <12> οἱ μὲν οὖν Ταραντῖνοι τοῦτον τὸν τρόπον ὑπερνεωλκήσαντες τὰς νῆας εἰς τὴν ἔξω θάλατταν, ἐπολιόρκουν ἀσφαλῶς τοὺς ἐκ τῆς ἄκρας, ἀφῃρημένοι τὰς ἔξωθεν αὐτῶν ἐπικουρίας. <13> Ἀννίβας δὲ φυλακὴν ἀπολιπὼν τῆς πόλεως ἀνέζευξε μετὰ τῆς δυνάμεως, καὶ παρεγένετο τριταῖος ἐπὶ τὸν ἐξ ἀρχῆς χάρακα, καὶ τὸ λοιπὸν τοῦ χειμῶνος ἐνταῦθα διατρίβων ἔμενε κατὰ χώραν. Λοιπὸν ταῖς ἀδήλοις ἐλπίσι προσανέχων διὰ τὸ πρόδηλον τῆς τιμωρίας πᾶν ἔκρινεν ὑπομένειν. Σὺν γὰρ τοῖς ἐπιδεδεμένοις φορτίοις τὰ κανθήλια λαβόντας ἐκ τῶν ὅπισθεν, προθέσθαι πρὸ αὐτῶν ἑκέλευσε τοὺχ πεζούς. Οὗ γενομένου, συνέβη παρὰ πάντας χάρακας ἀσφαλέστατον γενέσθαι τὸ πρόβλημα.

[8,36] XXXVI. <1> Déjà il avait fait les préparatifs nécessaires pour le siège, lorsque la citadelle reçut par mer un secours de Métaponte, et les Romains, quelque peu ranimés, s'étant jetés pendant la nuit sur les ouvrages, détruisirent les travaux et les machines. <2> Dès lors Annibal désespéra de pouvoir enlever la citadelle; mais, comme le mur était terminé, il rassembla les Tarentins et leur dit que, dans les conjonctures présentes, le principal pour eux était de se rendre maîtres de la mer. <3> En effet, dès que la citadelle dominait l'entrée du port, les Tarentins, comme je l'ai dit plus haut, étaient incapables de monter sur leurs vaisseaux et de sortir, et les Romains se procuraient sans péril de ce côté tout ce dont ils avaient besoin. <4> Cela durant, Tarente ne pouvait être solidement libre. <5> Annibal l'avait bien compris. Aussi répétait-il aux Tarentins que les Romains, une fois privés de l'espoir de secours maritimes, ne tarderaient pas à céder d'eux-mêmes et à abandonner la citadelle pour la leur livrer. <6> Si les Tarentins appréciaient la justesse de ses conseils, ils ne voyaient pas le moyen de les réaliser, à moins qu'une flotte carthaginoise n'apparût tout à coup. <7> Or, cela était alors impossible; aussi ne s'expliquaient-ils pas pourquoi Annibal leur tenait ce langage, <8> et quand il vint leur dire que, s'ils le désiraient, ils deviendraient certainement maîtres de la mer sans l'assistance de Carthage, plus grande encore fut la surprise de tous; on ne savait qu'entendre par ces paroles. <9> Mais il avait remarqué que la vaste rue qui régnait en deçà du retranchement et qui, le long même du mur, conduisait du port vers la mer, au dehors , pouvait facilement se prêter à ses vues; c'est par là qu'il voulait faire passer les vaisseaux du port dans la partie méridionale de la ville. <10> Quand donc Annibal expliqua son plan aux Tarentins, non seulement ils approuvèrent avec ardeur ce projet, mais ils conçurent pour ce grand homme une telle admiration qu'ils ne virent plus rien qui pût triompher de sa sagacité et de son audace. <11> On rassembla à la hâte des machines à roues, et, à peine proposée, l'œuvre était déjà exécutée, tant était vif l'enthousiasme, si nombreux étaient les bras qui concouraient à ce travail! <12> Les Tarentins, après avoir ainsi transporté leurs navires jusqu'à la mer, en dehors de Tarente, assiégèrent sans péril la citadelle, dès lors dépourvue de secours. <13> Annibal laissa une garnison dans la ville, et, suivi de son armée, arriva trois jours après dans son camp, où il demeura enfermé pendant le reste de l'hiver.