[5,13] Περὶ τῆς γενομένης ἐν Κωνσταντινουπόλει ταραχῆς ὑπὸ Ἀρειανῶν. Ὑπὸ δὲ τὸν αὐτὸν χρόνον καθ´ ὃν ὁ βασιλεὺς τῷ πολέμῳ ἐσχόλαζεν, καὶ οἱ ἐν Κωνσταντινουπόλει Ἀρειανοὶ ταραχὴν κεκινήκασι δι´ ἐπινοίας τοιάσδε. Φιλοῦσιν οἱ ἄνθρωποι λόγους πλάττειν περὶ ὧν οὐκ ἐπίστανται· εἰ δὲ καί ποτε προφάσεως ἐπιλάβονται, μείζονας τὰς περὶ ὧν βούλονται φήμας ἐξάπτουσι, νεωτέρων ἀεὶ ὀρεγόμενοι πραγμάτων. Τοῦτο δὴ καὶ τότε κατὰ τὴν πόλιν ἐγίνετο· ἄλλος γὰρ ἄλλο περὶ τοῦ μακρὰν γενομένου πολέμου πλάττοντες διεφήμιζον, ἀεὶ ἐπὶ τὸ χεῖρον τὴν ἐλπίδα λαμβάνοντες. Καὶ μηδενὸς ἐπιγινομένου κατὰ τὸν πόλεμον, αὐτοὶ ὡς τὰ κατ´ αὐτὸν ἱστορήσαντες περὶ ὧν οὐκ ᾔδεισαν ἔλεγον, ὡς ’ὁ τύραννος ἐπικρατέστερος εἴη τῆς βασιλέως δυνάμεως· καὶ ὅτι τόσοι καὶ τόσοι κατὰ τὴν μάχην πεπτώκασι· καὶ ὅτι ὁ βασιλεὺς ὅσον οὐδέπω τῷ τυράννῳ ὑποχείριος γίνεται.‘ Τότε δὲ καὶ οἱ Ἀρειανίζοντες ἐκ πάθους κινούμενοι, —σφόδρα γὰρ ἠνιῶντο, ὅτι τῶν ἔνδον ἐκκλησιῶν ἐκράτουν οἱ παρ´ αὐτῶν πρότερον διωκόμενοι, —τὰς φήμας πολλαπλασίους εἰργάζοντο. Ἐπεὶ δὲ ἕτερά τινα τῶν λεγομένων αὐτοὺς τοὺς πεπλακότας αὐτὰ εἰς πίστιν ἦγεν, οὐχ ὡς πεπλασμένων, ἀλλ´ ὡς ἀληθῶς γενομένων ἃ ἔπλασαν· οἱ γὰρ ἀκοῇ παραλαβόντες διεβεβαιοῦντο πρὸς τοὺς λογοποιοῦντας, μὴ ἄλλως ἔχειν, ἢ ὡς παρ´ αὐτῶν ἀκηκόασι· τότε δὴ ἀναθαρρήσαντες οἱ Ἀρειανίζοντες εἰς ἄλογον χωροῦσιν ὁρμὴν, καὶ τὴν οἰκίαν τοῦ ἐπισκόπου Νεκταρίου πῦρ ἐμβαλόντες ἀνήλωσαν. Τοῦτο μὲν δὴ τοιοῦτον ἐγένετο κατὰ τὴν ὑπατείαν Θεοδοσίου τὸ δεύτερον καὶ Κυνηγίου.

[5,13] CHAPITRE XIII. Tumulte excité par les Ariens dans la Ville de Constantinople. Tandis que l'Empereur Théodose était occupé à cette guerre, les Ariens excitèrent un grand tumulte à Constantinople. Les hommes ont accoutumé de répandre des bruits touchant les choses dont ils sont le moins informés, et ces bruits sont d'autant plus grands que la passion qu'ils ont pour les nouveautés et pour les changements est plus violente. On vit alors un exemple sensible de ce que je dis dans cette Ville si nombreuse, où chacun inventait des nouvelles selon son caprice touchant cette guerre, et, bien qu'elle ne fût pas encore commencée, quelques-uns publiaient déjà que l'Empereur avait été défait par le Tyran, qu'un tel nombre d'homme y avait été tué, et que Théodose serait bientôt entre les mains de ses ennemis. Les Ariens, qui avaient un incroyable déplaisir de ce que ceux qu'ils avaient autrefois persécutés possédaient les Eglises de la Ville, augmentèrent extrêmement ces bruits-là, mais lorsque ceux qui ne les savaient que pour les avoir ouï publier, leur eurent assuré qu'ils étaient véritables, ils prirent une nouvelle hardiesse, et mirent le feu à la maison de Nectaire. Cet embrasement arriva sous le Consulat de Théodose et de Cynegius.