[7,28] Βελισάριος μὲν οὖν εὐθὺ ἰέναι τοῦ Τάραντος ἐν σπουδῇ εἶχεν. ἔστι δέ τις ἀκτὴ μηνοειδὴς ἐνταῦθα, οὗ δὴ τῆς ἠϊόνος ὑποχωρούσης ἡ θάλασσα ὥσπερ ἐν κόλπῳ ἐπὶ πλεῖστον τῆς γῆς ἀναβαίνει. καὶ ὁ μὲν τῆς ἀκτῆς ταύτης διάπλους ἅπας ἐς χιλίους σταδίους διήκει, ἑκατέρωθι δὲ παρὰ τοῦ ῥεύματος τὴν ἐκβολὴν κεῖται πολίσματα δύο· θάτερον μὲν ὁ Κρότων πρὸς δύοντά που τὸν ἥλιον, ὁ Τάρας δὲ πρὸς ἀνίσχοντα. κατὰ δὲ τὸ μέσον τῆς ἠϊόνος Θουρίων ἡ πόλις οἰκεῖται. τοῦ δὲ χειμῶνος ἀντιστατοῦντος καὶ τοῦ πνεύματος σὺν πολλῷ ῥοθίῳ βιαζομένου, περαιτέρω δὲ τὰς ναῦς ἰέναι οὐδαμῆ ἐφιέντος, τῷ Κροτωνιατῶν λιμένι προσέσχε. Βελισάριος οὖν, ἐπεὶ οὔτε τι ὀχύρωμα ἐνταῦθα εὗρεν οὔτε τοῖς στρατιώταις ὅθεν ἂν τὰ ἐπιτήδεια ἐσκομίζοιντο εἶχεν, αὐτὸς μὲν ξύν τε τῇ γυναικὶ καὶ τοῖς πεζοῖς αὐτοῦ ἔμεινεν, ὅπως ἐνθένδε μεταπέμπεσθαί τε καὶ διέπειν τὸ ξὺν τῷ Ἰωάννῃ στράτευμα δύνηται· τοὺς δὲ ἱππεῖς ἅπαντας ἐπίπροσθεν ἐκέλευεν ἰόντας στρατοπεδεύεσθαι παρὰ τὰς τῆς χώρας εἰσόδους, Φάζαν τε τὸν Ἴβηρα καὶ Βαρβατίωνα τὸν δορυφόρον αὐτοῖς ἐπιστήσας. οὕτω γὰρ αὐτοὺς ῥᾷστα ᾤετο σφίσι μὲν καὶ ἵπποις τοῖς σφετέροις τὰ ἐπιτήδεια πάντα πορίζεσθαι, τοὺς δὲ πολεμίους ἐν στενοχωρίᾳ, ὡς τὸ εἰκὸς, ἀποκρούεσθαι δυνατοὺς ἔσεσθαι. τὰ γὰρ Λευκανῶν ὄρη μέχρι ἐς Βριττίους διήκοντα καὶ πρὸς ἄλληλα ἐν στενῷ ξυνιόντα δύο μόνας εἰσόδους στενὰς μάλιστα ἐνταῦθα ποιεῖται, ὧν ἁτέρα μὲν Πέτρα Αἵματος τῇ Λατίνων φωνῇ κέκληται, Λαβοῦλαν δὲ τὴν ἑτέραν καλεῖν οἱ ἐπιχώριοι νενομίκασιν. ἐνταῦθα μὲν παρὰ τὴν ἀκτὴν Ῥουσκιανή ἐστι τὸ Θουρίων ἐπίνειον, ὕπερθεν δὲ αὐτοῦ ὅσον ἀπὸ σταδίων ἑξήκοντα φρούριον ἐχυρώτατον ἐδείμαντο οἱ πάλαι Ῥωμαῖοι. ὅπερ Ἰωάννης πολλῷ πρότερον καταλαβὼν ἔτυχε φρουράν τε λόγου ἀξίαν ἐκείνῃ καταστησάμενος. Οἱ μὲν οὖν Βελισαρίου στρατιῶται ἐνταῦθά πη ἰόντες πολεμίων στρατεύματι ἐντυγχάνουσιν, οὕσπερ ὁ Τουτίλας ἔπεμψεν, ἐφ´ ᾧ ἀποπειράσονται τοῦ τῇδε φρουρίου. ἐς χεῖρας δὲ αὐτοῖς αὐτίκα ἐλθόντες ἀρετῇ τε οὐδενὶ πόνῳ ἔτρεψαν, καίπερ αὐτῶν τῷ πλήθει παρὰ πολὺ ἐλασσούμενοι, καὶ πλέον ἢ διακοσίους διέφθειραν. οἱ δὲ λοιποὶ φεύγοντες παρὰ Τουτίλαν τε ἀφίκοντο καὶ τὰ ξυμπεσόντα πάντα ἐσήγγελλον· οἵ τε Ῥωμαῖοι αὐτοῦ ἐνστρατοπεδευσάμενοι ἔμενον, ἅτε δὲ ἄναρχοι καὶ νενικηκότες ἀδεέστερον τῇ διαίτῃ ἐχρῶντο. οὔτε γὰρ ἀγηγερμένοι ἡσύχαζον οὔτε ἄγχιστα τῆς στενοχωρίας ἐγκαθεζόμενοι τὰς εἰσόδους ἐφύλασσον, ἀλλ´ ἐς ὀλιγωρίαν τραπόμενοι νύκτωρ μὲν ὡς ἀπωτάτω ἀλλήλων διεσκηνημένοι ἐκάθευδον, ἐν δὲ δὴ τῇ ἡμέρᾳ τὰ ἐπιτήδεια διερευνώμενοι περιήρχοντο, οὔτε τινὰς ἐπὶ κατασκοπῇ στείλαντες οὔτε ἄλλο ὁτιοῦν ἀσφαλείας πέρι βεβουλευμένοι. Τουτίλας οὖν, ἐπειδὴ ἐπύθετο ἅπαντα, ἐς τρισχιλίους ἱππεῖς τοῦ παντὸς στρατοπέδου ἀπολεξάμενος ἐπὶ τοὺς πολεμίους ᾔει. καὶ αὐτοῖς ἐπιπεσὼν ἀπροσδοκήτως οὐ ξυντεταγμένοις, ἀλλ´ οὕτω περιιοῦσιν, ὥσπερ εἴρηται, κατέπληξέ τε καὶ συνετάραξεν ἅπαντας. ἐνταῦθα Φάζας (ἄγχιστα γάρ πη ἐσκηνημένος ἐτύγχανεν) ὑπαντιάσας τοῖς πολεμίοις ἔργα τε ἀρετῆς ἄξια ἐνδειξάμενος, τισὶ μὲν τοῦ διαφυγεῖν αἴτιος γέγονεν, αὐτὸς δὲ ξὺν τοῖς ἀμφ´ αὐτὸν ἅπασι θνήσκει. μέγα τε πάθος τοῦτο Ῥωμαίοις ξυνέβη, ἐπεὶ ἐς αὐτοὺς ἅτε διαφέροντας τὰ πολέμια τὴν ἐλπίδα ξύμπαντες εἶχον. ὅσοι μέντοι φυγεῖν ἴσχυσαν, ὥς πη ἑκάστῳ δυνατὰ γέγονε, διεσώθησαν. πρῶτός τε Βαρβατίων ὁ Βελισαρίου δορυφόρος ξὺν ἑτέροις δυοῖν φεύγων ἀνὰ κράτος ἐς τὸν Κρότωνα ἦλθε. καὶ τύχην τὴν παροῦσαν ἀπαγγέλλων ἐπεῖπεν οἴεσθαι αὐτίκα δὴ μάλα καὶ τοὺς βαρβάρους παρέσεσθαι. Βελισάριος δὲ ταῦτα ἀκούσας ἔν τε μεγάλῳ πένθει ἐγίνετο καὶ ἐς τὰς ναῦς ἐσεπήδησεν. ἔνθεν τε ἄραντες καὶ πνεύματος ἐπιτυχόντες ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ τῇ Σικελίας Μεσήνῃ προσέσχον, ἣ τοῦ μὲν Κρότωνος ἑπτακοσίους σταδίους διέχει, Ῥηγίνων δὲ καταντικρὺ κεῖται.

[7,28] CHAPITRE XXVIII. 1. BÉLISAIRE se mettait en peine d'arriver promptement à Tarente. Il y a en cet endroit un rivage qui se retire en forme de demi-lune, et où la mer entre bien avant, comme dans un golfe. Ce rivage a environ dix mille de long. Il y a deux villes aux deux bouts, celle de Crotone du côté du couchant, celle de Tarente du côté du levant, et celle de Thurie dans le milieu. La violence du vent et de la marée obligea les Romains de prendre terre à Crotone, où Bélisaire n'ayant trouvé ni fortifications pour se mettre à couvert ni vivres pour nourrir ses soldats, y demeura avec sa femme Anconine, et avec l'infanterie, dans le dessein d'y faire venir Jean, et ses troupes; mais pour ce qui est de la cavalerie ; il commanda à Phazas, Ibérien, et à Barbation l'un de ses gardes de la mener à une certaine embouchure du pays. Il se persuadait que par ce moyen, il leur serait aisé de trouver des provisions et pour eux et pour leurs chevaux, et de boucher les passages aux ennemis. Les montagnes de la Lucanie, qui s'étendent jusqu'au champ Brutien s'approchent si fort l'une de l'autre, qu'elles ne laissent que deux pas, dont l'un se nomme en Latin la Pierre de sang, et l'autre est appelé par ceux du pays LabuIa. Sur ce rivage est un lieu appelé Ruscie, où s'arrêtent les vaisseaux des Thuriens, environ soixante stades au-dessus duquel les Romains bâtirent autrefois un fort, où Jean avait mis depuis peu une bonne garnison. Les soldats de Bélisaire s'étant avancés de ce côté-là, y en rencontrèrent d'autres que Totila avait envoyés, pour essayer de prendre le fort, et bien qu'ils fussent inférieurs en nombre, ils ne laissèrent pas de mettre les Barbares en déroute, et d'en tuer près de deux cents. Ceux qui s'en sauvèrent rapportèrent à Totila la nouvelle de leur défaite. Les Romains se campèrent pour passer l'hiver ; mais comme leur chef était absent, ils commencèrent à abuser de leur victoire, et à vivre avec peu de discipline. Ils ne demeuraient plus en corps, pour garder les passages. Durant la nuit, ils se tenaient dans des tentes éloignées les unes des autres. Pendant le jour, ils se dispersaient en divers endroits, sans envoyer des espions à la campagne, et sans veiller à leur sûreté. Totila en ayant été averti, choisit trois mille hommes de cavalerie dans toutes ses troupes, se mit à la tête et alla fondre sur eux, et les mit tous en déroute. Alors Phazas, sortant de son camp, vint au devant des Barbares, tint ferme, et donna moyen à quelques-uns de se sauver, mais il y demeura lui-même, et tous ceux qui le suivaient. Ce fâcheux accident causa un notable préjudice, et une sensible douleur aux Romains, qui avaient mis toute leur espérance dans le courage de ces vaillants hommes. Ceux qui se sauvèrent se retirèrent où ils purent. Barbation arriva le premier à la ville de Crotone, avec deux gardes de Bélisaire. Il rapporta le mauvais état où les affaires étaient, et il ajouta qu'il croyait que l'ennemi venait fondre sur eux. 2. Le général de l'armée romaine étant surpris de cette nouvelle, il monta sur ses vaisseaux, et ayant fait voile avec un vent favorable, il arrivait jour même à Messine, ville de la Sicile, assise vis à vis de Rhegium, et à sept cents stades de Crotone.