Texte grec :
| [7,19] Δείσας οὖν Βελισάριος ἀμφὶ τοῖς πολιορκουμένοις,
μή τι ἀνήκεστον δράσωσι τῶν ἀναγκαίων τῇ
ἀπορίᾳ, ὅτῳ δὴ τρόπῳ τὰ ἐπιτήδεια ἐς Ῥώμην εἰσκομίζειν διενοεῖτο.
καὶ ἐπεὶ δύναμιν ἀξιόμαχον πρός
γε τοὺς πολεμίους οὐδαμῆ εἶχεν, ὥστε μάχῃ ἐν τῷ
πεδίῳ πρὸς αὐτοὺς διακρίνεσθαι, πρότερον ἐπενόει
τάδε. ἀκάτους δύο ἐσάγαν εὐρείας ζεύξας τε καὶ
λίαν ἐς ἀλλήλας ξυνδήσας, πύργον ξύλινον ἐπ´ αὐταῖς
ἐτεκτήνατο, πολλῷ καθυπέρτερον τῶν τοῖς πολεμίοις
ἐν τῇ γεφύρᾳ πεποιημένων. ξυμμετρησάμενος γὰρ
αὐτοὺς ἐς τὸ ἀκριβὲς ἔτυχε πρότερον, πέμψας τῶν οἱ
ἑπομένων τινὰς, οἵπερ εἰς τοὺς βαρβάρους αὐτόμολοι
δῆθεν τῷ λόγῳ ἐστέλλοντο. δρόμωνάς τε διακοσίους
τείχεσι ξυλίνοις περιβαλὼν ἐς Τίβεριν καθῆκε, πανταχόθι
τῶν ξυλίνων τειχῶν τρυπήματα ποιησάμενος,
ὅπως δὴ βάλλειν τοὺς πολεμίους ἐνθένδε σφίσι δυνατὰ εἴη.
σῖτόν τε οὖν καὶ ἄλλα τῶν ἐπιτηδείων
πολλὰ τοῖς δρόμωσι τούτοις ἐνθέμενος στρατιωτῶν
αὐτοὺς τῶν μαχιμωτάτων ἐπλήρου. στρατιώτας δὲ
ἄλλους πεζούς τε καὶ ἱππεῖς ἑκατέρωθεν ἐν χωρίοις
ἐχυροῖς τισιν ἀμφὶ τὰς τοῦ Τιβέριδος ἐκβολὰς ἔστησεν,
οὓς δὴ ἐκέλευσε μένειν τε αὐτοῦ καὶ, ἢν τῶν πολεμίων τινὲς
ἐπὶ τὸν Πόρτον ἴωσι, διακωλύειν δυνάμει
τῇ πάσῃ. τὸν δὲ Ἰσαάκην ἐς τὸν Πόρτον ἐσαγαγὼν
τήν τε πόλιν καὶ τὴν γυναῖκα παρέδωκε καὶ εἴ τι
ἄλλο ἐνταῦθα ἔχων ἐτύγχανε. καί οἱ ἐπέστελλε μηδεμιᾷ
ἐνθένδε μηχανῇ ἀπαλλάσσεσθαι, μηδ´ ἢν Βελισάριον
πύθηται πρὸς τῶν πολεμίων ἀπολωλέναι, ἀλλὰ
τῆς φυλακῆς ἐς ἀεὶ ἔχεσθαι, ὅπως, ἤν τι σφίσιν ἐναντίωμα
ὑπαντιάσῃ, ἕξουσιν ὅπη διαφυγόντες σωθήσονται.
ὀχύρωμα γὰρ ἄλλο ταύτης δὴ τῆς χώρας οὐδαμῆ εἶχον,
ἀλλὰ πάντα σφίσι πανταχόσε πολέμια ἦν. αὐτὸς δὲ
ἐς ἕνα τῶν δρομώνων ἐσβὰς τοῦ τε στόλου ἡγεῖτο
καὶ τὰς ἀκάτους ἐφέλκειν ἐκέλευεν, οὗ δὴ τὸν πύργον
ἐτύγχανε τεκτηνάμενος. τοῦ δὲ πύργου ὕπερθεν λέμβον
τινὰ ἔθετο, πίσσης τε καὶ θείου καὶ ῥητίνης αὐτὸν
ἐμπλησάμενος καὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων ὅσα δὴ τοῦ
πυρὸς βρῶσις ὀξυτάτη γίνεσθαι πέφυκε. κατὰ δὲ τὴν
ἑτέραν τοῦ ποταμοῦ ὄχθην, ἥ ἐστιν ἐκ τοῦ Πόρτου
ἐς Ῥώμην ἰόντι ἐν δεξιᾷ, καὶ πεζὸς παραβεβοηθήκει
στρατός. πέμψας δὲ καὶ παρὰ Βέσσαν τῇ προτεραίᾳ
ἐκέλευε τῇ ἐπιγενησομένῃ ἡμέρᾳ πολλῷ στρατῷ ἐπεξιόντα
ξυνταράξαι τὰ τῶν πολεμίων στρατόπεδα, ὅπερ
οἱ καὶ πρότερον ἐπιστείλας πολλάκις ἤδη ἐτύγχανεν.
ἀλλὰ Βέσσας οὔτε πρότερον οὔτε ἐν ταύτῃ τῇ μάχῃ
ἐπιτελῆ ποιεῖν τὰ ἐπαγγελλόμενα ἔγνω. ἔτι γάρ οἱ
μόνῳ τι τοῦ σίτου ἐλέλειπτο, ἐπεὶ ὅσον ἐς Ῥώμην οἱ
Σικελίας ἄρχοντες πρότερον ἔπεμψαν τοῖς τε στρατιώταις
ἐπαρκέσοντα καὶ τῷ δήμῳ παντὶ, αὐτὸς ὀλίγον
μὲν κομιδῆ τῷ δήμῳ ἀφῆκε, τὸν δὲ πλεῖστον κεκομισμένος
ἐπὶ τῷ τῶν στρατιωτῶν λόγῳ ἀπέκρυψεν,
ὅνπερ τοῖς ἐκ βουλῆς ἀποδιδόμενος χρημάτων μεγάλων
διαλύεσθαι τὴν πολιορκίαν ἥκιστα ἤθελε.
Βελισάριος μὲν οὖν καὶ ὁ Ῥωμαίων στόλος πόνῳ
ἀναπλέοντες ἅτε τοῦ ῥεύματος σφίσιν ἀντιστατοῦντος
ᾔεσαν. Γότθοι δὲ οὐδαμῆ ὑπηντίαζον, ἀλλ´ ἐν τοῖς
χαρακώμασιν ἡσυχῆ ἔμενον. ἤδη δὲ Ῥωμαῖοι ἄγχιστα
τῆς γεφύρας γενόμενοι φρουρᾷ πολεμίων ἐνέτυχον, οἳ
δὴ ἐφ´ ἑκάτερα τοῦ ποταμοῦ σειρᾶς σιδηρᾶς ἐπὶ τῇ
φυλακῇ ἐτετάχατο, ἣν οὐ πολλῷ πρότερον ἐνταῦθα
ἐναποθέμενος Τουτίλας ἔτυχεν, ἐκ τῆς ἑτέρας τοῦ
Τιβέριδος ὄχθης ἄχρι ἐς τὴν ἑτέραν ἐξικνουμένην,
ὅπως δὴ μηδὲ ὅσον ἐς τὴν γέφυραν ἰέναι οἱ ἐναντίοι
εὐπετῶς δύνωνται. καὶ αὐτῶν βάλλοντες τοὺς μὲν
ἔκτειναν, τοὺς δὲ τρεψάμενοι καὶ τὴν ἅλυσιν ἀνελόμενοι
εὐθὺ τῆς γεφύρας ἐχώρησαν. ἐπειδή τε τάχιστα
ἐς αὐτὴν ἦλθον, ἔργου εἴχοντο, οἵ τε βάρβαροι ἐκ
τῶν πύργων ἠμύνοντο καρτερώτατα. ἤδη δὲ καὶ ἐκ
τῶν χαρακωμάτων ἐξαναστάντες ἐπὶ τὴν γέφυραν
δρόμῳ ἐχώρουν. τότε δὴ Βελισάριος τὰς ἀκάτους, ἐφ´
ὧν οἱ ὁ πύργος πεποίηται, ὡς ἀγχοτάτω ἀγαγὼν θατέρου
τῶν πολεμίων πύργου, ὃς δὴ ἐπὶ τῆς κατὰ τὸν
Πόρτον ὁδοῦ ἐπ´ αὐτὸ τοῦ ποταμοῦ τὸ ὕδωρ εἱστήκει,
ἐκέλευε τὸν λέμβον ὑφάψαντας ὕπερθεν τῶν πολεμίων
τοῦ πύργου ῥίπτειν. καὶ Ῥωμαῖοι μὲν κατὰ ταῦτα
ἐποίουν. ἐμπεσὼν δὲ τῷ πύργῳ ὁ λέμβος αὐτόν τε
αὐτίκα μάλα ἐνέπρησε καὶ ξὺν αὐτῷ Γότθους ἅπαντας,
ἐς διακοσίους μάλιστα ὄντας. ἐκαύθη δὲ καὶ Ὅσδας
σὺν αὐτοῖς, ὃς αὐτῶν ἦρχε, Γότθων ἁπάντων μαχιμώτατος
ὤν. θαρσήσαντες δὲ ἤδη Ῥωμαῖοι τοὺς ἐκ τῶν
χαρακωμάτων ἐπιβεβοηθηκότας βαρβάρους ἔτι μᾶλλον
ἢ πρότερον ἔβαλλον. οἱ δὲ καταπεπληγμένοι τοῖς ξυμπεσοῦσι
στρέψαντες τὰ νῶτα, ὡς ἕκαστός πη ἠδύνατο,
ἐς φυγὴν ὥρμηντο. τῆς τε γεφύρας Ῥωμαῖοι ἥπτοντο
καὶ αὐτὴν ἔμελλον αὐτίκα μάλα διαφθείραντες πρόσω
ἰέναι, ἔς τε Ῥώμην κομίζεσθαι οὐδενὸς ἔτι ἀντιστατοῦντος.
ἀλλ´ ἐπεὶ οὐκ ἦν ταῦτα βουλομένῃ τῇ τύχῃ,
τῶν τινος φθονερῶν δαιμόνων μηχανὴ γέγονεν, ἣ τὰ
Ῥωμαίων πράγματα ἔφθειρε τρόπῳ τοιῷδε.
Ἐν ᾧ τὰ στρατόπεδα τῇδε, ᾗπερ ἐρρήθη, ἐφέρετο,
ἐν τούτῳ τις φήμη ἐπὶ πονηρῷ τῷ Ῥωμαίων ἐς Πόρτον ἐλθοῦσα
περιήγγελλεν, ὡς νικῴη μὲν Βελισάριος,
ἀνέλοιτο δὲ τὴν ἅλυσιν, διαφθείρας τοὺς ταύτῃ βαρβάρους,
καὶ τὰ ἄλλα, ἅπερ μοι ἔμπροσθεν εἴρηται.
Ἰσαάκης δὲ ταῦτα ἀκούσας οὐκέτι οἷός τε ἦν ἐν αὐτῷ
μένειν, ἀλλὰ κλέους τοῦδε μεταλαχεῖν ἐν σπουδῇ εἶχε.
τάς τε Βελισαρίου ἐντολὰς ἀλογήσας, ὅτι τάχιστα ἐς
τὴν ἑτέραν τοῦ ποταμοῦ ὄχθην ἀπιὼν ᾤχετο. καὶ τῶν
στρατιωτῶν, οὕσπερ ἐνταῦθα Βελισάριος καταστησάμενος
ἔτυχεν, ἱππεῖς ἐπαγόμενος ἑκατὸν ἐπὶ τὸ τῶν
πολεμίων χαράκωμα ἤλαυνεν, οὗ Ῥουδέριχος ἦρχεν,
ἀνὴρ ἀγαθὸς τὰ πολέμια. ἐπελθών τε ἐκ τοῦ αἰφνιδίου τοῖς ἐκείνῃ βαρβάροις
ἄλλους τέ τινας καὶ Ῥουδέριχον ὑπαντιάσαντα ἔπληξεν. οἱ δὲ Γότθοι εὐθὺς
λιπόντες τὸ στρατόπεδον ὑπεχώρησαν, ἢ πλῆθος πολεμίων
ὑποτοπήσαντες ἀμφὶ τὸν Ἰσαάκην ὄπισθεν εἶναι,
ἢ τοὺς ἐναντίους ἐξαπατῶντες, ὅπως δὴ αὐτοὺς, ὅπερ
ἐγένετο, ἑλεῖν δύνωνται. οἱ μὲν οὖν ξὺν τῷ Ἰσαάκῃ
εἰσδύσαντες ἐς τὸ τῶν πολεμίων χαράκωμα τόν τε
ἄργυρον, ὅσπερ ἐνταῦθα ἔκειτο, καὶ τὰ ἄλλα χρήματα
ἥρπαζον. ἀναστρέψαντες δὲ αὐτίκα οἱ Γότθοι πολλοὺς
μὲν κτείνουσι τῶν ἐναντίων, ζῶντα δὲ Ἰσαάκην ξὺν
ἑτέροις τισὶν οὐ πολλοῖς εἷλον. ἥκοντές τε ἱππεῖς
παρὰ Βελισάριον δρόμῳ ἀγγέλλουσιν ὅτι δὴ ἔχοιτο
πρὸς τῶν πολεμίων Ἰσαάκης. Βελισάριος δὲ καταπλαγεὶς οἷς
ἠκηκόει καὶ οὐ διερευνησάμενος ὁποίᾳ
ποτὲ μηχανῇ Ἰσαάκης ἁλῴη, ἀλλ´ οἰόμενος τόν τε
Πόρτον καὶ τὴν γυναῖκα ἀπολωλέναι καὶ ἅπαντα
διεφθάρθαι σφίσι τὰ πράγματα ἄλλο τε οὐδὲν ἀπολελεῖφθαι ὀχύρωμα,
ὅποι ἂν καταφυγόντες τὸ λοιπὸν σώζοιντο, ἐς ἀφασίαν ἐμπέπτωκεν
οὐ γεγονὸς αὐτῷ πρότερον τοῦτό γε. διὸ δὴ κατὰ τάχος ὀπίσω
ὑπῆγε τὸ στράτευμα, ὡς ἐπιθησόμενος μὲν ἀτάκτοις
ἔτι τοῖς πολεμίοις οὖσιν, ἀνασωσόμενος δὲ πάσῃ μηχανῇ τὸ χωρίον. οὕτω μὲν ὁ
Ῥωμαίων στρατὸς ἐνθένδε ἄπρακτοι ἀνεχώρησαν. ἐν δὲ τῷ Πόρτῳ γενόμενος
Βελισάριος, τήν τε Ἰσαάκου μανίαν ἔγνω καὶ
τῆς οὐ δέον οἱ αὐτῷ ξυμβάσης ταραχῆς ᾔσθετο, τῷ
τε τῆς τύχης ἐναντιώματι περιώδυνος γεγονὼς ἐνόσει
τὸ σῶμα. πυρετὸς γὰρ ἐπιγενόμενος ἐς χρόνου μῆκος
ὑπερφυῶς τε αὐτὸν ἠνία καὶ ἐς κίνδυνον θανάτου
ἦγεν. ἡμέραιν δὲ δυοῖν ὕστερον Ῥουδερίχῳ τε ξυνέβη
τελευτῆσαι τὸν βίον καὶ ὁ Τουτίλας περιαλγήσας τῇ
ξυμφορᾷ τὸν Ἰσαάκην διέφθειρε.
|
|
Traduction française :
| [7,19] CHAPITRE XIX
1. BÉLISAIRE, qui craignait que les Romains pressés par la disette des vivres ne se portassent à quelque fâcheuse extrémité, souhaitait ardemment de les secourir ; mais comme il n'avait pas des forces assez considérables pour se présenter en pleine campagne à l'ennemi, voici le stratagème dont il s'avisa. Il attacha deux bateaux ensemble, sur lesquels il éleva une tour, qui était plus haute que celle que les ennemis avaient bâtie sur le pont. Il mit ensuite sur le Tibre deux cents barques pleines de soldats et de blé, et revêtues de planches où il y avait des trous, afin que les soldats fussent à couvert, et qu'ils y pussent tirer. Il rangea sur les deux bords toute sa cavalerie et toute son Infanterie, pour empêcher l'ennemi d'aller au fort du port, où il avait laissé sa femme, et tout ce qu'il avait de plus cher, et dont il avait confié la garde à Isaac, avec ordre exprès de n'en point sortir, pour quelque sujet que ce fût, parce qu'il n'avait point d'autre place, et que le reste du pays était en la puissance des ennemis. Il monta ensuite sur un vaisseau, pour commander sa flotte, et fit approcher les deux bateaux qui portaient la tour, au haut de laquelle il mit un mortier plein de poix, de souffre, et d'autres matières combustibles. Le jour précédent, il avait mandé à Bessas de faire une sortie, et de harceler l'ennemi, mais il refusa d'obéir, à cause qu'il lui restait un peu de blé. Il s'était emparé de tout celui que les chefs avaient envoyé de Sicile, et n'en ayant distribué qu'une petite partie au peuple, il avait détourné tout le reste, sous prétexte que c'était la part des soldats. Et comme il le vendait chèrement aux sénateurs, il ne souhaitait pas la fin du siège.
2. Bélisaire et sa flotte allaient avec une grande fatigue contre le courant de l'eau. Les Goths ne venaient point au devant d'eux, mais ils se tenaient dans leur camp. Lorsque les Romains furent proche du pont, ils rencontrèrent un corps de garde qui était posé sur les deux bords de la rivière, et qui défendait une chaîne que Totila y avait fait tendre, afin d'en empêcher
le passage. Ils tuèrent d'abord quelques-uns des Barbares, donnèrent la chasse aux autres, levèrent la chaîne, et allèrent droit au port, où ils trouvèrent des Goths qui se défendirent courageusement du haut de leurs tours. Il y en eut aussi quelques-uns qui sortirent du camp, et qui coururent vers le pont. Alors Bélisaire commanda d'approcher les deux bateaux qui portaient la tour, et de l'attacher à une tour que les ennemis avaient sur le Tibre du côté du chemin du port, et de jeter les feux d'artifice. Cet ordre ayant été à l'instant exécuté, la tour des ennemis fut brûlée, avec deux cents hommes qui la gardaient, entre lesquels se trouva un capitaine, nommé Osdas, qui était un des plus courageux de la nation. Les Romains tirèrent avec encore plus de vigueur sur les Barbares, et les mirent en déroute. Il s'en fallait peu qu'ils ne fussent maîtres du pont, et ils se préparaient déjà à le rompre, et à continuer leur chemin jusqu'à Rome, où ils n'avaient plus rien à craindre, lorsqu'un génie, ennemi de la grandeur de l'Empire, renversa de si bons desseins.
3. Pendant que ce que je viens de dire se passait entre les deux armées, il se répandit un bruit, qui pour le malheur des Romains, alla jusqu'aux oreilles de Bessas. Ce bruit était, que Bélisaire était victorieux, qu'il avait levé la chaîne, et mis les Barbares en fuite. Isaac n'étant plus maître de son courage, et brûlant d'envie d'avoir part à cette gloire, courut au port d'Ostie, sans se soucier des ordres de son général. Il prit cent cinquante hommes de la garnison, et alla fondre sur le camp des ennemis, qui était défendu par un homme fort brave, nommé Rudéric, qui fut blessé d'abord. Les Barbares abandonnèrent leur camp, soit que ce fût une ruse, ou qu'ils s'imaginassent qu'Isaac fut suivi d'une armée nombreuse. Mais quand il y fut entré, et qu'il eut commencé à piller l'argent et le bagage, ils y revinrent, prirent Isaac, passèrent quelques-uns de ses gens au fil de l'épée, et mirent les autres en fuite. Bélisaire épouvanté de cette nouvelle, crut que sa femme était tombée entre les mains des ennemis, et que le port étant pris, il ne lui restait plus de lieu de retraite; de sorte que sans s'informer de la manière qu'Isaac avait été défait, et emmené par les Barbares, il demeura tout interdit, ce qui ne lui était jamais arrivé. Il retira donc son armée à dessein d'aller faire les efforts pour reprendre le port, et ainsi il manqua son entreprise. Quand il fut arrivé au port, il reconnut l'extravagance d'Isaac, et la vanité de la peur dont il s'était laissé surprendre. Cette disgrâce lui affligea l'esprit d'une douleur très sensible, et le corps d'une maladie très dangereuse, la fièvre étant devenue si ardente, qu'il fut en grand péril de la vie. Peu de jours après, Rudéric étant mort de ses blessures, Totila en eut tant de regret, qu'il commanda de tuer Isaac.
|
|
