[7,33] Ὑπὸ δὲ τὸν χρόνον τοῦ πολέμου τόνδε κύριοι τῆς ἑσπερίας οἱ βάρβαροι διαρρήδην ἐγένοντο πάσης. τοῖς τε Ῥωμαίοις ὁ Γοτθικὸς πόλεμος, καίπερ τὰ πρῶτα κατὰ κράτος νενικηκόσιν, ὥσπερ μοι ἔμπροσθεν εἴρηται, ἐς τοῦτο ἀπεκρίθη, ὥστε οὐχ ὅσον σφίσι χρήματα καὶ σώματα ἐπ´ οὐδεμιᾷ ὀνήσει διεφθάρθαι πολλὰ, ἀλλὰ καὶ Ἰταλίαν προσαπολέσθαι, καὶ Ἰλλυριούς τε καὶ Θρᾷκας σχεδόν τι ξύμπαντας ἐπιδεῖν πρὸς τῶν βαρβάρων ἅτε ὁμόρων γεγενημένων δηιουμένους τε καὶ διαφθειρομένους οὐδενὶ κόσμῳ. ἐγένετο δὲ ὧδε. Γαλλίας μὲν ὅλας τὰς σφίσι κατηκόους κατ´ ἀρχὰς τοῦδε τοῦ πολέμου Γερμανοῖς ἔδοσαν Γότθοι, οὐκ ἂν οἰόμενοι πρὸς ἑκατέρους ἀντιτάξασθαι οἷοί τε εἶναι, ὥσπερ μοι ἐν τοῖς ἔμπροσθεν λόγοις ἐρρήθη. ταύτην τε τὴν πρᾶξιν οὐχ ὅπως οὐ διακωλύειν Ῥωμαῖοι ἔσχον, ἀλλὰ καὶ βασιλεὺς Ἰουστινιανὸς ἐπέρρωσε σφίσι, τοῦ μή τί οἱ ἐναντίωμα τούτων δὴ τῶν βαρβάρων ἐκπεπολεμωμένων ὑπαντιάσαι. οὐ γάρ ποτε ᾤοντο Γαλλίας ξὺν τῷ ἀσφαλεῖ κεκτῆσθαι Φράγγοι, μὴ τοῦ αὐτοκράτορος τὸ ἔργον ἐπισφραγίσαντος τοῦτό γε, καὶ ἀπ´ αὐτοῦ οἱ Γερμανῶν ἄρχοντες Μασαλίαν τε {καὶ} τὴν Φωκαέων ἀποικίαν καὶ ξύμπαντα τὰ ἐπιθαλάσσια χωρία ἔσχον, θαλάσσης τε τῆς ἐκείνῃ ἐκράτησαν. καὶ κάθηνται μὲν ἐν τῇ Ἀρελάτῳ τὸν ἱππικὸν ἀγῶνα θεώμενοι, νόμισμα δὲ χρυσοῦν ἐκ τῶν ἐν Γάλλοις μετάλλων πεποίηνται, οὐ τοῦ Ῥωμαίων αὐτοκράτορος, ᾗπερ εἴθισται, χαρακτῆρα ἐνθέμενοι τῷ στατῆρι τούτῳ, ἀλλὰ τὴν σφετέραν αὐτῶν εἰκόνα. καίτοι νόμισμα μὲν ἀργυροῦν ὁ Περσῶν βασιλεὺς ᾗ βούλοιτο ποιεῖν εἴωθε, χαρακτῆρα δὲ ἴδιον ἐμβαλέσθαι στατῆρι χρυσῷ οὔτε αὐτὸν θέμις οὔτε δὲ ἄλλον ὁντιναοῦν βασιλέα τῶν πάντων βαρβάρων, καὶ ταῦτα μᾶλλον ὄντα χρυσοῦ κύριον, ἐπεὶ οὐδὲ τοῖς ξυμβάλλουσι προΐεσθαι τὸ νόμισμα τοῦτο οἷοί τέ εἰσιν, εἰ καὶ βαρβάρους τοὺς ξυμβάλλοντας εἶναι ξυμβαίνει. ταῦτα μὲν οὖν τῇδε Φράγγοις ἐχώρησεν. Ἐπεὶ δὲ τὰ Γότθων τε καὶ Τουτίλα καθυπέρτερα τῷ πολέμῳ ἐγένετο, Φράγγοι Βενετίων τὰ πλεῖστα σφίσι προσεποιήσαντο οὐδενὶ λόγῳ, οὔτε Ῥωμαίων δυναμένων ἔτι ἀμύνεσθαι οὔτε Γότθων οἵων τε ὄντων τὸν πόλεμον πρὸς ἑκατέρους διενεγκεῖν. Γήπαιδες δὲ πόλιν τε Σίρμιον καὶ Δακίας ἐκ τοῦ ἐπὶ πλεῖστον ἁπάσας καταλαβόντες ἔσχον, ἐπειδὴ τάχιστα βασιλεὺς αὐτὰς Ἰουστινιανὸς ἀφείλετο Γότθους· ἐξηνδραπόδισάν τε τοὺς ταύτῃ Ῥωμαίους, ἔτι μέντοι ἐπίπροσθεν ἀεὶ ὁδῷ ἰόντες ἐληΐζοντο βιαζόμενοι τὴν Ῥωμαίων ἀρχήν. διὸ δὴ βασιλεὺς αὐτοῖς τὰς συντάξεις οὐκέτι ἐδίδου, ἅσπερ εἴθιστο σφᾶς ἀνέκαθεν πρὸς Ῥωμαίων κομίζεσθαι. Λαγγοβάρδας δὲ βασιλεὺς Ἰουστινιανὸς ἐδωρήσατο Νωρικῶν τε πόλει καὶ τοῖς ἐπὶ Παννονίας ὀχυρώμασί τε καὶ ἄλλοις χωρίοις πολλοῖς καὶ χρήμασι μεγάλοις ἄγαν. διά τοι τοῦτο ἐξ ἠθῶν τῶν πατρίων Λαγγοβάρδαι ἐξαναστάντες ἐνθένδε ποταμοῦ Ἴστρου ἱδρύσαντο, Γηπαίδων οὐ πολλῷ ἄποθεν. καὶ αὐτοὶ μὲν Δαλμάτας τε καὶ Ἰλλυριοὺς μέχρι τῶν Ἐπιδάμνου ὁρίων ληϊσάμενοι ἠνδραπόδισαν, ἐπειδή τε τῶν τινες αἰχμαλώτων ἐνθένδε φυγόντες οἴκαδε ἀποκομίζεσθαι ἴσχυσαν, περιιόντες τὴν Ῥωμαίων ἀρχὴν οἱ βάρβαροι οὗτοι ἅτε Ῥωμαίοις ἔνσπονδοι ὄντες ἤν τινας τῶν ἀποδράντων ἐπιγνοῖεν ἐνταῦθα, ὥσπερ ἀνδραπόδων οἰκείων δεδραπετευκότων ἐπελαμβάνοντο, τῶν τε γειναμένων ἀφέλκοντες ἐς τὰ οἰκεῖα ξὺν αὑτοῖς ἐκομίζοντο, οὐδενὸς σφίσιν ἀντιστατοῦντος. καὶ ἄλλα μέντοι Δακίας χωρία δόντος βασιλέως Ἔρουλοι ἔσχον ἀμφὶ πόλιν Σιγγιδόνον, οὗ δὴ ἵδρυνται νῦν, Ἰλλυριούς τε καὶ τὰ ἐπὶ Θρᾴκης χωρία καταθέοντες καὶ ληϊζόμενοι ἐκ τοῦ ἐπὶ πλεῖστον. τινὲς δὲ αὐτῶν καὶ Ῥωμαίων στρατιῶται γεγένηνται ἐν τοῖς φοιδεράτοις καλουμένοις ταττόμενοι. ἡνίκα οὖν Ἐρούλων ἐς Βυζάντιον πρέσβεις σταλεῖεν, τούτων δὴ τῶν ἀνδρῶν, οἳ τοὺς Ῥωμαίων κατηκόους ληΐζονται, τὰς συντάξεις ἁπάσας πρὸς βασιλέως κεκομισμένοι πόνῳ οὐδενὶ ἀπαλλάσσονται.

[7,33] CHAPITRE XXXIII. 1. CEPENDANT les Barbares se rendirent maîtres de tout l'Occident. Ce fut le beau succès que les armes des Romains, qui d'abord avaient été victorieuses, remportèrent de la guerre contre les Goths. On n'y perdit pas seulement des armées nombreuses, des finances inestimables, mais on y perdit toute l'Italie, et on eut la honte et le déplaisir de voir l'Illyrie et la Thrace exposées à la fureur des ennemis, sans en pouvoir empêcher le pillage. 2. Dès le commencement de la guerre, les Goths cédèrent aux Germains, ainsi que je l'ai raconté dans les livres précédents, tout ce qu'ils possédaient dans les Gaules, parce qu'ils ne pouvaient leur résister, et résister en même temps aux Romains, Justinien bien loin de traverser cette cession, la confirma lui-même, de peur de se rendre ces peuples ennemis ; et sans ce consentement de l'Empereur, les Germains n'eussent pas cru pouvoir jouir paisiblement de ce pays. Depuis ils ont possédé Marseille, qui est une ancienne colonie des Phocéens, et toutes les places maritimes, et ont été maîtres de la mer Méditerranée. Ils président maintenant aux jeux de l'amphithéâtre d'Arles. Ils fabriquent de la monnaie d'or au coin de leur Roi, et non au coin de l'Empereur. Le Roi de Perse fait battre de la monnaie d'argent, telle qu'il lui plaît ; mais quoi qu'il fût souverain d'un pays, où l'or vient en abondance, néanmoins ni lui ni aucun autre roi barbare ne fait fabriquer de monnaie d'or, parce qu'elle n'a pas de cours parmi leurs sujets. Voilà l'état où se trouvaient alors les affaires des Français. 3. Totila ayant ainsi l'avantage dans l'Italie, les Français eurent le loisir de s'emparer des terres dépendantes de Venise, à cause que les Romains étaient trop faibles pour s'y opposer, et que les Goths n'osaient entreprendre deux guerres en même temps. Quand les Gépides, qui avaient autrefois possédé la ville de Sirmium, et une grande partie de la Dacie, virent que Justinien en avait chassé les Goths, ils y firent prisonniers tous les Romains qu'ils trouvèrent, et partant plus avant, ils y causèrent plusieurs autres désordres ; ce qui fut cause que l'Empereur ne leur paya plus la pension qu'il avait accoutumé de leur payer. Mais, comme il donna aux Lombards la ville de Norique, les forts les plus considérables de la Pannonie, et des sommes considérables d'argent, ils abandonnèrent leur pays, pour aller habiter au-delà du Danube, dans le voisinage des Gépides. Ils coururent la Dalmatie et l'Illyrie, jusqu'à Dyrrachium, en enlevèrent des hommes et des troupeaux, et comme quelques-uns de leurs prisonniers s'étaient sauvés, ces Barbares eurent l'insolence d'entrer, comme nos alliés sur nos terres, et de reprendre leurs esclaves au milieu de nos maisons, et entre les bras de leurs parents. L'Empereur accorda aussi aux Eruliens une partie de la Dacie, jusqu'à la ville de Singidone, où ils habitent maintenant, et d'où ils font de fréquentes irruptions dans l'Illyrie et dans la Thrace. Quelques-uns d'eux s'enrôlèrent dans les troupes de Justinien en qualité de confédérés. Quand leurs ambassadeurs viennent à Constantinople, ils y obtiennent aisément des pensions, pour une nation qui fait toutes sortes de vexations aux Romains.